Paris – Politika franceze është futur në një ngërç të tillë, saqë edhe skenari i dorëheqjes së presidentit Emmanuel Macron – dikur vetëm një zë nëpër korridore pushteti – po diskutohet tashmë hapur.
Një largim i tij do të trondiste diplomacinë evropiane, por pak kush beson se do të zhbllokonte situatën e krijuar. Problemet e Francës duken shumë më të thella. Macron po kërkon tashmë kryeministrin e pestë brenda më pak se dy vitesh, pasi François Bayrou pritet të rrëzohet për shkak të masave të papëlqyera të kursimit buxhetor.
Pyetja është: a do të arrijë një kryeministër i ri të zbatojë shtrëngimet e ashpra financiare që kërkohen për të shmangur krizën e borxhit? Dhe a do të sillte një zgjedhje e parakohshme një shumicë të qëndrueshme? Asnjëra nuk duket e mundshme. Edhe në rast dorëheqjeje, pasardhësi i Macron do të ndeshej me të njëjtat pengesa.
Për gati shtatë dekada, institucionet e Republikës së Pestë kanë mbajtur, pavarësisht krizave, grevave apo protestave masive. Por sot, parlamenti është i paralizuar, negociatat buxhetore kanë ngecur dhe frika e trazirave sociale po shtohet. Tregjet financiare janë në ankth, ndërsa vetë Bayrou paralajmëron për një skenar “alla-Greqi” nëse shpenzimet nuk frenohen.
Në këtë atmosferë, si e djathta ekstreme e Jordan Bardella-s ashtu edhe e majta radikale e Jean-Luc Mélenchon po bëjnë thirrje hapur për largimin e presidentit. Tani kjo ide po përkrahet edhe nga analistë të respektuar dhe disa figura të qendrës së djathtë.
“E dëgjojmë këtë madje edhe nga zëra pranë kampit Macron,” thotë Mathieu Gallard, sondazhist i Ipsos France. “Pakënaqësia është reale.”
Macron nuk dorëzohet
Edhe pse presioni është rritur, Macron shihet si shumë pak i prirur të heqë dorë para afatit – mandati i tij përfundon në vitin 2027. Sondazhet tregojnë se zgjedhje të reja parlamentare do të sillnin përsëri një parlament të bllokuar, ndoshta me më shumë vende për partinë e Marine Le Pen.
Ekspertët kushtetues thonë se miti se francezët zgjedhin një president dhe automatikisht i japin shumicë është shembur me fitoren e Macron në vitin 2017, kur ai shkundi skenën tradicionale politike. Por pikërisht këto çarje po e ndjekin sot.
“Nuk kam parë kaq shumë pasiguri që prej vitit 1968,” thotë ekonomisti Eric Chaney, duke iu referuar protestave të famshme studentore e punëtore që tronditën Francën.
Një udhëheqës i ri, të njëjtat probleme
Macron, shpesh i përshkruar si kokëfortë, e di mirë se Franca nuk ka gjasa të pranojë “ilaçin e hidhur” të shtrëngimeve ekonomike. Opozita ëndërron për një zgjidhje të shpejtë përmes ndërrimit të kryeministrave apo zgjedhjeve të parakohshme, por asgjë prej tyre nuk e zhduk nevojën për reforma të dhimbshme.
“Nëse njerëzit fillojnë të mendojnë se borxhi nuk është problem, atëherë jemi në prag të një krize të plotë,” paralajmëron Chaney. Ai thotë se Gjermania do ta shohë Francën si rrezik dhe Banka Qendrore Evropiane nuk do të ketë më hapësirë për ta ndihmuar.
Ndërkohë, shenja të pakënaqësisë sociale janë të dukshme: nga “jelekët e verdhë” te protestat për pensionet e deri te thirrjet aktuale për greva të përgjithshme. Shoqëria franceze nuk duket e gatshme të pranojë sakrifica.
Sa për Macron-in, historia e gjatë revolucionare franceze tregon se rrëzimi i liderëve është tundues – por gjithmonë i rrezikshëm. Është e lehtë të kërkosh kokën e presidentit, por kaosi që pason mund të jetë edhe më i madh.